Trong đời sống người Việt, chỉ cần một người có biểu hiện lạ như thay đổi tính tình đột ngột, nói năng khác thường, la hét, khóc cười vô cớ, mất kiểm soát hành vi hoặc có những ký ức không rõ nguồn gốc, rất nhanh sau đó sẽ xuất hiện một kết luận quen thuộc: “bị vong nhập”. Kết luận này thường đến trước cả sự tìm hiểu, trước cả việc nhìn lại sức khỏe tâm thần, trạng thái cảm xúc hay bối cảnh sống của người đó. Và từ đây, nỗi sợ bắt đầu lớn hơn chính hiện tượng.
Điều cần nói rõ ngay từ đầu là: không phải mọi hiện tượng được gọi là “vong nhập” đều là mê tín, nhưng đa phần những gì người ta gọi là vong nhập lại bị hiểu sai bản chất. Khi không hiểu, con người có xu hướng gán cho một nguyên nhân siêu nhiên để dễ giải thích, dễ đổ lỗi và dễ tìm chỗ dựa. Nhưng chính sự gán ghép vội vàng đó mới là thứ làm người trong cuộc tổn thương nặng hơn.
1. Góc Nhìn Khoa Học Thần Kinh Và Tâm Lý Học Về Hiện Tượng “bị Vong Nhập”
Từ góc nhìn khoa học thần kinh và tâm lý học, rất nhiều biểu hiện được cho là “bị vong nhập” thực chất liên quan đến sự rối loạn của hệ thần kinh và ý thức. Khi một người trải qua sang chấn tâm lý nặng, bị stress kéo dài, bị bạo hành, mất an toàn từ nhỏ, hoặc chịu cú sốc cảm xúc lớn, não bộ có thể kích hoạt cơ chế phòng vệ bằng cách tách rời ý thức. Hiện tượng này được gọi là phân ly. Trong trạng thái phân ly, con người có thể nói bằng giọng khác, hành xử như một “người khác”, thậm chí có ký ức mà chính họ cũng không hiểu. Đây là cơ chế sinh tồn của não, không phải hiện tượng ma quỷ.
Một số trường hợp khác liên quan đến rối loạn lo âu, rối loạn hoảng sợ, trầm cảm nặng, rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn tâm thần cấp. Khi não bộ mất cân bằng hóa sinh, nhận thức bị bóp méo, người bệnh có thể nghe thấy tiếng nói nội tâm rất mạnh, cảm giác bị chi phối, bị điều khiển. Trong văn hóa dân gian, những hiện tượng này thường bị gán cho “vong nói”, nhưng về bản chất, đó là tiếng nói của một phần tâm thức đang bị tổn thương, chưa được chữa lành.
Ngoài ra, yếu tố môi trường cũng đóng vai trò rất lớn. Thiếu ngủ kéo dài, sử dụng chất kích thích, rượu bia, ma túy, hoặc sống trong trạng thái căng thẳng liên tục có thể khiến hàng rào kiểm soát ý thức của não suy yếu. Khi đó, những suy nghĩ vô thức, ký ức bị dồn nén, cảm xúc bị chối bỏ có cơ hội trồi lên bề mặt. Người ngoài nhìn vào thấy “lạ”, nhưng thực chất đó là tâm trí đang quá tải.
2. Góc Nhìn Tâm Linh Chánh Pháp Về Hiện Tượng “vong Nhập”
Nhìn sang góc độ tâm linh chánh pháp, Phật học không phủ nhận sự tồn tại của các cảnh giới khác nhau và các dạng chúng sinh vô hình. Tuy nhiên, Phật pháp không hề cổ súy việc quy mọi hiện tượng bất thường cho “vong nhập”. Trong giáo lý, yếu tố quyết định sự giao thoa giữa các cảnh giới không phải là sự xui xẻo, mà là tần số tâm thức và nghiệp lực. Một tâm thức bất an, sợ hãi, tổn thương sâu, mất gốc an toàn rất dễ rơi vào trạng thái nhiễu loạn, và trong trạng thái đó, con người dễ cảm nhận những hiện tượng mà bình thường không chú ý tới.
Quan trọng hơn, trong rất nhiều trường hợp, cái được gọi là “vong” thực chất là chính những phần bị chối bỏ trong nội tâm của người đó. Nỗi sợ, cơn giận, ký ức đau đớn, sang chấn từ tuổi thơ, tất cả những thứ không được nhìn nhận và chữa lành sẽ tìm cách biểu hiện ra ngoài. Khi văn hóa không có ngôn ngữ để nói về sang chấn tâm lý và tổn thương cảm xúc, người ta dùng ngôn ngữ tâm linh để gọi tên. Và từ đó, sự hiểu lầm bắt đầu.
3. Nguy Cơ Khi Hiểu Sai Và Gán Nhãn “bị Vong Nhập”
Một điều rất nguy hiểm là khi người xung quanh quá tin vào khái niệm “bị vong nhập”, họ vô tình tước đi quyền được chữa lành đúng cách của người đang khổ. Thay vì đưa họ đi khám, đi trị liệu, giúp họ ổn định tâm lý và hệ thần kinh, người ta lại đưa họ đi trấn, đi đuổi, đi hù dọa. Điều này làm nỗi sợ tăng gấp đôi, khiến tâm trí càng rối loạn hơn. Không ít trường hợp từ một rối loạn tâm lý có thể chữa được đã bị đẩy thành bệnh nặng chỉ vì bị gán cho một nhãn tâm linh sai lầm.
Tâm linh chân chính không làm con người sợ. Phật pháp càng không dùng nỗi sợ để chữa bệnh. Nếu một hiện tượng thật sự liên quan đến yếu tố vô hình, thì điều cần đầu tiên vẫn là ổn định tâm, chứ không phải kích động. Một tâm an thì không dễ bị nhiễu. Một người có gốc an toàn vững thì rất khó rơi vào trạng thái bị chi phối, dù môi trường xung quanh có phức tạp đến đâu.
4. Điểm Giao Thoa Giữa Khoa Học Và Tâm Linh
Điểm giao thoa quan trọng giữa khoa học và tâm linh nằm ở chỗ này: khi hệ thần kinh ổn định, khi cảm xúc được nhìn nhận, khi con người được sống trong an toàn và được lắng nghe, thì những hiện tượng được gọi là “vong nhập” tự nhiên giảm dần hoặc biến mất. Điều này cho thấy gốc của vấn đề không nằm ở bên ngoài, mà nằm ở trạng thái nội tâm.
Thay vì hỏi “có vong hay không”, câu hỏi đúng hơn nên là “người này đang tổn thương ở đâu”. Thay vì sợ hãi và tìm cách xua đuổi, điều cần làm là tạo môi trường an toàn, giúp người đó được nghỉ ngơi, được chữa lành, được tiếp cận đúng hỗ trợ y khoa và tâm lý. Nếu có yếu tố tâm linh, thì việc tu tập, giữ tâm thiện, sống chánh niệm, hồi hướng và cầu an mới là con đường đúng, chứ không phải trấn áp.
Khi hiểu đúng, ta sẽ thấy rằng phần lớn những hiện tượng “bị vong nhập” không phải là dấu hiệu của sự yếu kém hay xui xẻo, mà là tiếng kêu cứu của một hệ thần kinh và một tâm hồn đang quá tải. Gán cho nó một cái tên siêu nhiên không làm nó biến mất. Chỉ có hiểu, an và chữa lành mới làm được điều đó.
Giải mã những hiện tượng này không phải để phủ nhận tâm linh, mà để trả tâm linh về đúng vị trí của nó. Tâm linh là con đường giúp con người tỉnh hơn, an hơn và nhân ái hơn, chứ không phải là chiếc nhãn để dán lên nỗi khổ của người khác. Khi khoa học và tâm linh được đặt đúng chỗ, con người không còn sợ những gì mình không hiểu, và người đang khổ cũng không còn phải chịu thêm khổ đau vì sự hiểu sai của xã hội.
— Trần Khương —
>> Xem thêm tại: https://phongthuytrankhuong.com
